Khi đến thăm xã vùng sâu Suối Bàng thuộc huyện Vân Hồ, thuộc tỉnh Sơn La, du khách sẽ thấy ngạc nhiên khi biết rằng những ngọn đồi bao phủ bởi vườn cây ăn trái xanh tươi từng là những mảnh đất cằn cỗi.

Những năm gần đây, người dân trồng nhiều cây ăn quả có giá trị kinh tế cao như cam, nhãn, từ đó họ có cuộc sống no ấm hơn. Thấp thoáng trong vườn cây trĩu quả là những nụ cười bừng sáng. Khắp xã Suối Bàng, nhiều mái nhà mới xây mọc lên.

Cuộc sống được cải thiện

Chị Trần Thị Hồng (50 tuổi), giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Suối Bàng là người có đóng góp rất lớn trong việc tạo ra sự thay đổi trên quê hương.

Mười năm trước, người dân địa phương trồng ngô và dong riềng theo kỹ thuật truyền thống. Qua thời gian, chất lượng đất và cây trồng đều bị giảm sút nên năng suất không cao.

Chị Hồng vốn là một thợ may ở huyện Mộc Châu, có chồng là cán bộ khuyến nông. Vợ chồng chị nhận thấy khu vực này rất thích hợp để trồng cây ăn quả do có nhiều mạch nước đầu nguồn trong lành và dồi dào. Vậy là cùng với 3 thành viên khác, họ sáng lập hợp tác xã, tích cực bón phân làm đất và trồng thử nghiệm 10 ha cam, nhãn, xoài, bưởi tại các bản Ấm, Pưa Lai và Sôi.

Kể từ khi thành lập từ năm 2016, đến nay hợp tác xã đã có 20 hộ tham gia đóng góp công sức, đất đai để canh tác tổng cộng 30 ha cây ăn quả. Hợp tác xã đảm bảo các kỹ thuật cập nhật cho các thành viên và bao tiêu sản phẩm. Số lượng lên đến 30 tấn cam và 10 tấn nhãn mỗi năm.

Năm 2020, hợp tác xã đạt thu nhập 1,8 tỷ đồng và năm 2021 đạt 2,3 tỷ đồng. Năm nay, Hợp tác xã dự kiến thu nhập 3 tỷ đồng, với thu nhập phụ là từ chế biến trái cây sấy khô.

Những kết quả tích cực này có được nhờ sự hỗ trợ của dự án “Thúc đẩy Bình đẳng giới thông qua Nâng cao Hiệu quả Kinh tế Sản xuất Nông nghiệp và Phát triển Du lịch” – hay còn gọi là GREAT do chính phủ Australia tài trợ.

Chị Lường Thị Vinh (49 tuổi), dân tộc Thái tham gia Hợp tác xã năm 2012. Kể từ đó đến nay, thu nhập của gia đình đã cải thiện đáng kể so với những ngày chị trồng ngô, khoai, sắn.

“Giờ gia đình tôi kiếm được 20 – 30 triệu đồng mỗi tháng,” chị nói. “Việc chăm sóc cây ăn quả cũng đỡ vất vả hơn trồng khoai sắn. Tôi được tập huấn kỹ thuật tiên tiến từ các chuyên gia để có năng suất cao hơn mà không cần dùng đến hóa chất, đảm bảo chất lượng hữu cơ nên sản phẩm bán ra cũng được giá hơn.”

Chị Vinh cho biết tất cả là nhờ nỗ lực của những thành viên sáng lập hợp tác xã, đặc biệt là chị Hồng. Chị đã thuyết phục người dân địa phương tham gia Hợp tác xã.

“Chị Hồng đã hỗ trợ chúng tôi trong mọi công đoạn sản xuất. Chúng tôi giờ đây thân thiết như người nhà. Tất cả bà con trong bản đều tin tưởng chị ấy,” chị Vinh chia sẻ.

Bà Đinh Thị Thúy Vì, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã, là người chứng kiến rõ nhất sự thay đổi của thôn bản.

Bà nói: “Ngôi làng này từng là nơi nghèo nhất trong xã. Nhờ có hợp tác xã và tâm nguyện chuyển sang trồng cây ăn quả dài ngày, đời sống của người dân địa phương, đặc biệt là phụ nữ đã được cải thiện.”
Dự án GREAT đã tổ chức nhiều hoạt động nâng cao nhận thức về bình đẳng giới nhằm nâng cao nhận thức của người dân địa phương về vấn đề này.

“Nhiều phụ nữ trước đây nhút nhát, không có tiếng nói trong gia đình nay đã tích cực tham gia sản xuất và đóng góp vào các hoạt động xã hội, bao gồm cả những hoạt động bảo vệ môi trường”, bà Vì nói.
Phát triển theo hướng hữu cơ

Là một thợ may không có chút kiến ​​thức kinh doanh nào nên ban đầu mọi việc với chị Hồng không hề suôn sẻ.

“Tôi chỉ có một ý chí mạnh mẽ là kiếm tiền và giúp đỡ người khác cải thiện cuộc sống,” chị nói. “Tôi thật may mắn khi có chồng là cán bộ khuyến nông. Anh đảm nhiệm vai trò cố vấn kỹ thuật cho Hợp tác xã.”

“Dự án GREAT đã cung cấp cho tôi các kỹ năng về quản lý doanh nghiệp, lãnh đạo, phần mềm kế toán và quan trọng hơn là kết nối tôi với các khách hàng tiềm năng. Kể từ khi tham gia, tôi đã tự tin hơn trong giao tiếp với đối tác, tiếp thị sản phẩm và phân công công việc cho các thành viên khác,” chị nói.

Thông qua các chương trình đào tạo, chị cũng đã học được kỹ năng lãnh đạo, quản lý thời gian, từ đó chị có được sự cân bằng trong việc sắp xếp công việc gia đình và công việc kinh doanh.

Năm 2021, GREAT đã hỗ trợ Hợp tác xã lắp đặt một kho lạnh 30 mét khối, có thể lưu trữ đến năm tấn trái cây. Giai đoạn COVID-19 khiến cho việc tiêu thụ sản phẩm bị gián đoạn, kho lạnh đã giúp hợp tác xã bảo quản sản phẩm lâu hơn, đảm bảo chất lượng cho đến khi xuất xưởng. Nhờ đó, chị Hồng cũng ý thức được tầm quan trọng của việc đầu tư cho thiết bị sản xuất.

Bận rộn với việc kinh doanh và lãnh đạo hợp tác xã nên chị Hồng cũng ít có thời gian dành cho gia đình hơn so với trước kia nhưng chồng chị, anh Đậu Ngọc Bảo, 54 tuổi, vẫn hết lòng ủng hộ.

“Phụ nữ có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn để thuyết phục và thảo luận nên đôi khi họ làm lãnh đạo tốt hơn nam giới. Tôi tự hào về vợ mình. Dù có thể cô ấy không có chuyên môn nông nghiệp như tôi nhưng cô ấy hoàn toàn phù hợp với vị trí giám đốc hợp tác xã,” anh nói.

Mối quan tâm lớn nhất của chị Hồng hiện nay là kiến ​​thức của người dân địa phương. Chị kỳ vọng rằng các chuyên gia từ dự án GREAT có thể giúp phổ biến kiến thức nông nghiệp và kinh doanh cho họ.

Bên cạnh cây ăn quả, chị Hồng muốn trồng và chế biến măng vì đây là sản phẩm nông nghiệp phổ biến ở những vùng lân cận.

“Chúng tôi sẽ tập trung trồng cam trái vụ để có giá cao hơn. Ngoài ra, chúng tôi có thể trồng thêm nhiều cây dược liệu ở dưới tán cây cam để tăng thu nhập,” chị chia sẻ về chiến lược của mình.

Chị Hồng khẳng định hợp tác xã sẽ tiếp tục sử dụng phân bón không hóa chất cho cây để duy trì dinh dưỡng trong đất.

“Sử dụng hóa chất có thể giúp năng suất cao hơn lại gây hại cho môi trường. Tôi nghĩ rằng, sau này khi mất đi, chúng ta có thể không để lại nhiều tiền bạc, của cải cho con cháu nhưng thay vào đó, chúng ta có thể để lại một môi trường trong lành và mảnh đất màu mỡ. Đó là điều có giá trị hơn cả,” chị nói.