Trán lấm tấm mồ hôi, chị Đinh Thị Oanh cẩn thận kiểm tra xem những cây tre giống đã mọc rễ chưa. Chẳng bao lâu những cây con này sẽ được mang lên đồi trồng ổn định, để rồi sản sinh ra những gốc măng giúp cuộc sống của những người phụ nữ như chị đầy đủ và hạnh phúc hơn.

Khởi đầu từ tay trắng

Chị Oanh sinh năm 1971 là một thành viên của Hợp tác xã Măng sạch Xuân Nha, xã Xuân Nha, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La.

Trước đây, gia đình chị chủ yếu làm nương rẫy như trồng lúa và ngô với thu nhập thấp, cuộc sống rất khó khăn. Nhà chị thuộc diện hô nghèo đặc biệt, vì không có tiền nên con trai cả (sinh năm 1991) phải bỏ học giữa chừng lớp 11 để đi làm thuê kiếm tiền cho hai em (sinh năm 1992 và 1996) đi học. Cả ba người con của chị thường phải làm việc phụ giúp bố mẹ như làm vườn, chăn nuôi lợn gà. Nhà nghèo, bữa ăn thiếu dinh dưỡng nên đều bị suy nhược cơ thể, sức khỏe rất yếu.

Chị Oanh là một người phụ nữ chịu thương chịu khó, chăm chỉ làm ăn. Không những thế, chị còn tích cực hoạt động tại hội phụ nữ địa phương. Năm 2000 chị đã là chi hội trưởng hội phụ nữ bản Nà Hiềng.

Tuy nhiên, chồng chị lại là một người đàn ông thường xuyên say rượu, đánh mắng vợ vô cớ và không đồng ý cho chị tham gia công tác xã hội mà chỉ muốn chị tập trung vào việc nhà.
Năm 2014 thì chị quyết tâm ly hôn để đỡ khổ. Các con của chị đều ủng hộ quyết định này và có nguyện vọng đi theo mẹ.

Vậy là ở tuổi 43, chị ra khỏi nhà với hai bàn tay trắng. Chị đưa ba con đến ở nhờ nhà người em trai. Lúc đó, chị đã làm thuê đủ việc để tích cóp tiền. Sau hai năm ly hôn thì chị vay ngân hàng mua nhà để bốn mẹ con dọn ra ở riêng.

Tự tin làm chủ cuộc sống

Tháng 4/2019, mô hình chuỗi măng sạch đầu tiên được triển khai tại ba xã Xuân Nha, Tân Xuân và Chiềng Xuân (huyện Vân Hồ) do dự án “Nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số thông qua phát triển chuỗi măng sạch huyện Vân Hồ” thuộc Chương trình GREAT của Chính phủ Úc tài trợ.

Dự án đã tiến hành một loạt các hoạt động giúp phát triển ngành măng ở Vân Hồ như thành lập các hợp tác xã sản xuất măng; hướng dẫn thu hái và chế biến măng bền vững theo tiêu chuẩn hữu cơ; giới thiệu công nghệ sản xuất mới như ứng dụng kiểm soát quy trình thông minh, nồi hơi luộc măng cải tiến và nhà sấy năng lượng mặt trời. Dự án cũng ngày càng tăng cường kết nối đến các thị trường có giá trị cao. GREAT cũng tổ chức đào tạo về tiếp thị kỹ thuật số để các thành viên hợp tác có thể quảng bá sản phẩm của mình trên các nền tảng thương mại điện tử.

Hợp tác xã Măng sạch Xuân Nha là một trong những hợp tác xã măng sạch được thành lập sau khi dự án triển khai tại huyện Vân Hồ.

Từ khi tham gia vào dự án, chị Oanh được đào tạo các kỹ năng giao tiếp, bình đẳng giới, nâng quyền cho phụ nữ và các khóa tập huấn về lập kế hoạch sản xuất kinh doanh. Bây giờ chị rất tự tin vào bản thân trong việc hoạt động của hợp tác xã cũng như việc phát triển kinh tế gia đình có nhiều thuận lợi hơn.

“Nhờ có mô hình hợp tác xã và chương trình GREAT mà cuộc sống của tôi thay đổi hoàn toàn. Tôi không phải đi làm thuê khắp nơi nữa mà chỉ tập trung khai thác, chế biến măng,” chị chia sẻ.

Đầu ra thị trường ổn định nên đời sống thành viên hợp tác xã như chị Oanh cũng được đảm bảo.

Đến nay, gia đình chị đã thoát khỏi danh sách hộ nghèo, đời sống khá hơn nhiều, món nợ ngân hàng cũng đã trả hết. Năm ngoái, chị còn có tiền sắm sửa TV, tủ lạnh máy giặt, máy lọc nước, bếp ga.

“Các con tôi đã trưởng thành, lập gia đình và dọn ra ở riêng. Thu nhập bình quân của tôi là 80 triệu đồng mỗi năm. Trước đó, tôi làm thuê và trồng ngô, trồng lúa, mỗi năm chỉ kiếm được khoảng 20 triệu đồng”, chị nói.

Chị Lò Thị Nguyễn, Giám đốc Hợp tác xã Măng sạch Xuân Nha cho biết hiện hợp tác xã có 13 thành viên, có nhà ươm rộng 1.000 m², nhà xưởng rộng 500 m² và nhà sấy năng lượng mặt trời rộng 100 m².
“Hợp tác xã ký hợp đồng 20 năm với Công ty Cổ phần Yên Thành để tiêu thụ măng. Ngoài việc hái măng tự nhiên, chúng tôi còn vận động xã viên trồng 150 ha măng Bát Độ xuất khẩu,” chị Nguyễn nói.
Chị Oanh cũng đang có 200 gốc măng Bát Độ trồng trên diện tích đất 5.000m2. Các hộ trồng năm đầu được GREAT hỗ trợ 75% tiền giống, hộ sản xuất đối ứng 25%. Năm 2021, hợp tác xã được chuyển giao khoa học kỹ thuật, chủ động sản xuất 3 vạn cây giống để trồng mới thêm gần 60 ha. Doanh thu từ bán cây giống đạt hơn 400 triệu đồng, doanh thu khai thác măng ở rừng đạt gần 200 triệu đồng.

“Tham gia chương trình tập huấn của GREAT, chúng tôi tự tin hơn rất nhiều. Nhờ có sự hỗ trợ của dự án, chúng tôi ý thức được rằng trồng măng sạch là hướng đi đúng để những người phụ nữ như tôi tự tin làm chủ cuộc sống của mình,” chị Oanh chia sẻ./.