Quế là một loại cây gia vị được trồng rộng rãi trên địa bàn tỉnh Lào Cai, với hơn 30.000 ha trồng của tỉnh. Nhu cầu hiện nay trên thế giới về loại cây này là rất lớn. Tuy nhiên, mối liên kết giữa người sản xuất và thu mua quế khá lỏng lẻo. GREAT đang hợp tác với các đối tác để cải thiện bất cập này.

Dự án “Thúc đẩy Bình đẳng giới thông qua Nâng cao hiệu quả Kinh tế Sản xuất Nông nghiệp và Phát triển Du lịch” (GREAT) do chính phủ Úc tài trợ đang hợp tác với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Lào Cai, tổ chức SVN, Công ty TNHH Hương Gia vị Sơn Hà, Công ty TNHH Quế Hồi Việt Nam (Vinasamex) để hỗ trợ phát triển thị trường và nâng cao khả năng cạnh tranh của các sản phẩm quế ở tỉnh Lào Cai, với trọng tâm là nâng cao vị thế kinh tế cho phụ nữ.

Mặc dù được trồng rộng rãi, nông dân trồng quế vẫn chưa có nhiều kiến thức về kỹ thuật trồng, thu hái và chăm sóc cây quế theo xu hướng mới. Nhiều hộ dùng cây giống không đảm bảo tiêu chuẩn do tự sản xuất và chưa biết đến các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế hoặc hữu cơ. Họ chưa ứng dụng khoa học kỹ thuật và những thông tin mới vào sản xuất. Phương thức sản xuất và việc mua bán quế mới chỉ được thực hiện ở cập độ gia đình. Những điều này dẫn đến việc chất lượng quế được sản xuất không ổn định và không đạt tiêu chuẩn để thâm nhập vào các thị trường trọng điểm trong nước và quốc tế.

Dự án đã kết nối người trồng quế thông qua các nhóm cùng sở thích trồng quế và mạng xã hội Facebook với mục đích nâng cao kiến thức của nông dân và thiết lập kết nối để việc sản xuất quế có tổ chức hơn. Hiện nay đã có 1.602 hộ nông dân đăng ký vào tổ nhóm sở thích trồng quế và có trên 5.000 người dân được tham gia và hưởng lợi từ dự án. Chị Vàng Thị Chanh tại thôn Làng Chàng, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà chia sẻ gia đình chị đã thấy lợi ích thực sự khi tham gia dự án như thế nào.

“Nhiều hoạt động ý nghĩa, thiết thực, bổ ích như tuyên truyền, tập huấn, hội thảo, thăm quan học tập kinh nghiệm, cấp phát tờ gấp hướng dẫn kỹ thuật, sự kiện truyền thông và hội thi đã khuyến khích các hộ nông dân như chúng tôi cùng nhau liên kết làm giàu từ cây quế.”

Chị Vàng Thị Chanh cho biết chị cũng tích cực tham gia vào các tổ nhóm và sự tham gia này đã thúc đẩy sự tự tin của chị.

“Tôi thấy tự tin hơn và cũng tham gia phát biểu trong các cuộc họp thôn,” chị hồ hởi nói. “Tôi thấy trong gia đình tôi cũng như ở thôn, đàn ông và phụ nữ đã bình đẳng hơn. Các hộ tham gia đều cải thiện được thu nhập nhờ những kiến thực mới.”

Chị Vàng Thị Chanh đang chăm sóc cây quế

Anh Lục Văn Khởi, chồng chị Chanh, cho biết thêm: “Vợ chồng tôi và các hộ khác khi tham gia vào tổ nhóm cùng sở thích trồng quế thấy rất bổ ích. Các hộ nông dân trồng quế ở thôn tôi đã được liên kết lại, cùng bàn bạc với nhau trong việc tổ chức sản xuất, phòng trừ sâu bệnh cho cây quế, thu hoạch quế và bàn bạc về việc tiêu thụ, giá cả khi xuất bán sản phẩm quế không để bị ép giá, cạnh tranh và liên kết được với Công ty để đầu ra ổn định.”

Anh khẳng định những việc làm này rất cần thiết và tạo được sự thay đổi trong tập quán sản xuất từ những người nông dân địa phương. Tập quán tổ chức sản xuất đơn lẻ, tự phát, thiếu liên kết trước đây nay đã chuyển sang sản xuất hàng hóa theo định hướng, mục tiêu, nhu cầu thị trường.

Sự liên kết, quyết tâm cùng nhau làm giàu từ cây quế của nông dân Lào Cai

Ông Sầm Phượng Long, chủ tịch UBND xã Nậm Lúc, chia sẻ thêm về tác động của dự án tới chính quyền và cộng đồng địa phương: “Các hoạt động của dự án đã có tác động rõ nét đến chính quyền và người dân. Nông dân Lào Cai đã biết liên kết, cùng nhau làm giàu từ cây quế. Có sự liên kết của các tổ nhóm trồng quế trong xã với nhau, có sự trao đổi kinh nghiệm, phương thức sản xuất trồng quế giữa người dân thôn bản này với thôn bản kia, với xã này với xã kia, với huyện này với huyện kia trong tỉnh Lào Cai. Hiện xã đang huy động được các nguồn lực của địa phương và nguồn lực của người dân trong việc đầu tư tổ chức sản xuất quế được bền vững”.

Chị Lục Thị Thắm, ở tổ nhóm quế Làng Chảng, xã Cốc Lầu cũng chia sẻ: “Từ khi liên kết tổ nhóm trồng quế, chúng tôi hiểu rõ hơn về giá trị cây quế đem lại, lợi ích của việc phát triển quế theo hướng bền vững. Tôi hy vọng trong tương lai gần nhất nhắc đến quế Lào Cai là nhắc đến sự giàu có, tự tin, tự chủ của người dân Lào Cai”.

Hiện tại các hộ dân tại 5 xã có liên kết với 2 công ty. Cả 2 công ty đều đang trong quá trình xây dựng cơ sở chế biến tại địa bàn tỉnh để việc thu mua quế dễ dàng hơn cũng như tạo công ăn việc làm cho phụ nữ địa phương.

“Thay đổi rõ rệt nhất của người dân từ khi tham gia dự án là sự chia sẻ về tư duy, cách nghĩ và hành động. Người chồng đã biết chia sẻ công việc nhà, làm nương và có sự bàn bạc với vợ. Chị em phụ nữ thì mạnh dạn, tự tin và chia sẻ trước đám đông,” ông Long khẳng định./.