Buổi sáng ở xã Khánh Yên, Lào Cai bắt đầu bằng mùi sả, gừng và quế lan tỏa từ khu xưởng nhỏ phía sau nhà chị Ngân Thị Trang, 35 tuổi, người dân tộc Tày và là giám đốc Hợp tác xã Nông Lâm nghiệp Vạn An. Trong không gian lẫn hương thảo mộc ấy, tiếng máy sấy trà hòa cùng tiếng cười nói của những người phụ nữ đang làm việc.

Với họ, nơi đây không chỉ là xưởng sản xuất, mà còn là chỗ để “trồng lại” niềm tin và thu nhập cho chính quê hương mình. Thật khó để tin rằng, chỉ vài năm trước, chị Trang từng bế tắc trong chính mô hình mà mình sáng lập.

Khởi đầu từ một ước mơ giản dị

Năm 2016, chị Ngân Thị Trang đã bắt đầu kinh doanh với các sản phẩm may mặc, và nhận ra tiềm năng lớn đến từ thị trường số. Từ năm 2020, khó khăn tới với chị khi đại dịch COVID-19 xảy ra dẫn đến đứt gãy trong chuỗi cung ứng hàng hóa. Tuy nhiên, chị không nản chí, đồng thời quan sát thị trường và nhận thấy nhu cầu đến từ người tiêu dùng: các sản phẩm tốt cho sức khỏe, nguồn gốc thiên nhiên trở nên quý giá hơn bao giờ hết. Chị nhận ra rằng không phải tìm kiếm ở đâu xa, các nguyên liệu như hoa cúc, hoa hồng đã có sẵn ngay trên chính mảnh đất quê hương Văn Bàn, Lào Cai của mình.

Từ những thuận lợi ấy, Hợp tác xã Nông Lâm nghiệp Vạn An ra đời, với mong muốn làm giàu từ cây bản địa, và giúp phụ nữ trung tuổi ở quê có thêm việc làm. Ban đầu hợp tác xã chỉ có 7 thành viên, trong đó 3 người làm thường xuyên, còn lại là chị em quanh xóm khi rảnh rỗi.

Nhưng khi những túi trà đầu tiên được đóng gói cũng là lúc chị Trang nhận ra: điều khó nhất không phải là sản xuất, mà là điều hành hợp tác xã.

Những tháng ngày loay hoay trong khâu quản lý

Những ngày đầu thành lập hợp tác xã là chuỗi ngày vô cùng vất vả. Vừa khởi nghiệp chưa đầy nửa năm, chị Trang mang thai. Trách nhiệm lãnh đạo, trách nhiệm làm mẹ đặt nặng trên đôi vai của chị. “Có những hôm tôi vừa bế con, vừa trả lời điện thoại khách hàng, vừa lo đơn hàng chưa kịp đóng gói. Đêm nào cũng chỉ ngủ vài tiếng,” chị kể lại.

Khi không thể quán xuyến hết, chị buộc phải để cho nhân viên tự vận hành. Nhưng vì chưa có quy trình, chưa biết phân quyền rõ ràng, công việc trở nên rối rắm: đơn hàng sai sót, xưởng vận hành kém hiệu quả, thu chi thiếu minh bạch. Cuối năm 2022, hợp tác xã thua lỗ nghiêm trọng, gần như phải làm lại từ đầu. Chị Trang thừa nhận: “Lúc đó tôi vừa là giám đốc, vừa là công nhân, vừa là kế toán. Không biết mình cần tập trung vào đâu.”

Bên cạnh đó, chị còn bối rối trong định hướng phát triển sản phẩm. Dòng trà bán chạy trên thị trường giúp duy trì doanh thu, nhưng sản phẩm OCOP—dòng sản phẩm mang tính đặc trưng địa phương—mới là thứ chị muốn đầu tư lâu dài. Song nguồn lực có hạn, chị không biết nên chọn hướng nào. Càng nghĩ, chị càng lo. Và càng lo, chị càng thu mình trong khối công việc không tên.

Bước ngoặt – Lời giới thiệu từ Hội Liên hiệp Phụ nữ

Một buổi chiều đầu năm 2025, khi đang tất bật đóng những gói trà cuối cùng để kịp đơn hàng, chị Trang nhận được cuộc gọi từ chị Trần Thị Ngân đến từ Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Lào Cai. Chị là người đã giới thiệu về hoạt động và mời chị Trang tham gia các hoạt động của Dự án Thúc đẩy Kinh doanh và Lãnh đạo cho doanh nhân nữ thuộc Dự án GREAT do chính phủ Australia tài trợ.

Lúc đó, chị Trang chỉ nghĩ “tham gia dự án” là một điều gì đó xa xôi, dành cho ai có thời gian chứ không phải mình—một người đang vật lộn với cả đống hóa đơn, đơn hàng và nhân sự như chị. Nhưng rồi tối hôm ấy, khi ngồi nhìn sổ sách rối tung và dãy đơn hàng đang dở dang, chị thấy mình không thể cứ mãi loay hoay như vậy được. Phải có một điều gì đó được thay đổi.

Học để lãnh đạo và ra quyết định

Việc tham gia dự án đã trở thành bước ngoặt quan trọng trong hành trình của chị Trang. Chị được học về kỹ năng lãnh đạo, ra quyết định và giao quyền từ các chuyên gia của dự án. Ở đó, lần đầu tiên chị được nghe về “lãnh đạo nữ”, “trao quyền” và “ra quyết định hiệu quả”—những khái niệm mà trước giờ chị chưa từng để tâm.

Từ chị Trần Ngọc Diệp—chuyên gia về giảng dạy và cố vấn về kỹ năng lãnh đạo của Công ty iChange Center, đối tác của dự án—chị học được rằng: “Một người lãnh đạo giỏi không phải là người làm hết mọi việc, mà là người biết giúp người khác làm tốt phần việc của họ.”

Câu nói đó như một chiếc gương soi thẳng vào thực tại của chị. Bao lâu nay, chị luôn cố gắng “gánh hết” vì sợ người khác làm sai. Nhưng càng ôm, chị càng kiệt sức, và nhân viên càng thụ động.

Đồng hành cùng cố vấn 1-1

Trong khuôn khổ dự án, chương trình Cố vấn đồng hành là một hoạt động thiết thực, không chỉ đơn thuần là những buổi chia sẻ kinh nghiệm, mà còn là một hành trình giúp chị tự soi chiếu bản thân mình. Đồng hành cùng chị là cố vấn Nguyễn Thị Thu Trang—người luôn sẵn sàng lắng nghe, thấu hiểu, là mảnh ghép quan trọng giúp chị Trang nhận ra tiềm năng và tự tin hơn vào bản thân mình.

Những buổi gặp đầu tiên, chị Trang vẫn còn dè dặt, không biết bắt đầu từ khâu quản lý nhân viên, dòng tiền, hay sản phẩm. Nhưng chị Thu Trang không đưa ra lời khuyên ngay, mà lắng nghe, hướng dẫn, và giúp chị Trang hình dung được hướng phát triển thành công cho hợp tác xã trong 3 năm tới.

Lần đầu tiên sau nhiều tháng, chị ngẩng đầu khỏi công việc hàng ngày để nhìn xa hơn. Hình ảnh hiện lên trong đầu chị là một xưởng trà khang trang, có nhiều chị em làm việc, và những sản phẩm mang tên quê hương được gửi đi khắp nơi. Nhờ sự hỗ trợ nhiệt tình, chị đã xây dựng được kế hoạch phát triển ba năm cho hợp tác xã, xác định rõ đâu là sản phẩm chiến lược, đâu là sản phẩm duy trì.

Từng buổi làm việc sau đó trở thành hành trình mở khóa của chị Trang. Một trong những điều tâm đắc nhất đối với chị chính là cách sắp xếp, quản lý thời gian. Chị Trang không chỉ làm chủ một doanh nghiệp, mà chị là một người vợ, một người mẹ, một người con chăm sóc cho gia đình của mình. Vì vậy, chị cảm thấy bế tắc khi không thể cân bằng thời gian cho tất cả mọi thứ, và “chiến thắng bản thân rất là khó”, chị kể lại. Để phân chia một cách hiệu quả, chị Thu Trang đã giải đáp và tư vấn chi tiết bằng phương pháp lên danh sách các công việc cần làm, và phân chia các công việc theo các mức độ Quan trọng và Thời gian. Cùng với đó, chị Thu Trang cũng đưa ra quy tắc “4 lò lửa” – không phải lúc nào cả 4 lò cũng đều cùng cháy, mà nên có sự xoay vòng, ưu tiên theo thời gian.

“Tôi thấy phương pháp này rất hữu ích đối với mình” chị Trang chia sẻ. Sau khi áp dụng, chị tự mình nhận ra các đầu việc được thực hiện một cách dễ dàng, và bản thân cũng thoải mái hơn, có thể làm tròn trách nhiệm vừa của một người phụ nữ trong gia đình, vừa của một chủ doanh nghiệp tận tâm.

Xây dựng thương hiệu cho Trà Vạn An

Bên cạnh đó, chị còn được dự án kết nối với cố vấn Ma Thị Chú để hỗ trợ về thương hiệu và kinh doanh online. Chính chị Chú là người giúp chị nhận ra: “Sản phẩm tốt chưa đủ, phải có câu chuyện và hình ảnh riêng.” Từ đó, trà thảo mộc Vạn An được thiết kế lại bao bì, nâng tầm từ sản phẩm tiêu dùng hàng ngày thành món quà tặng mang bản sắc địa phương. Từ những túi chè chỉ hơn 100 nghìn đồng, sau khi thay đổi lại bao bì, kết hợp với câu chuyện riêng của thương hiệu, chị Trang có thể bán những túi trà ấy làm quà tặng với giá gấp đôi, thậm chí gấp ba.

Sau những khóa học, chị Trang bắt đầu áp dụng kiến thức ngay vào công việc hằng ngày. Chị sắp xếp lại bộ máy, phân quyền rõ ràng cho từng vị trí, và tuyển dụng kỹ hơn để đảm bảo mỗi người đều phù hợp. “Giờ thì tôi tin vào đội ngũ của mình. Họ làm còn tốt hơn tôi nghĩ,” chị mỉm cười nói.

Chị cũng mạnh dạn ứng dụng công nghệ trong vận hành. Nếu trước đây mọi thứ đều làm thủ công và dựa vào kinh nghiệm cá nhân, thì giờ đây chị coi công nghệ như “cánh tay thứ hai”. Chị sử dụng các công cụ số, trong đó có trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ soạn thảo mô tả công việc, lên tin tuyển dụng, viết nội dung giới thiệu sản phẩm và lên kế hoạch truyền thông. Công cụ này giúp chị tiết kiệm nhiều thời gian cho những việc giấy tờ, để tập trung hơn vào lãnh đạo và định hướng.

Bên cạnh sự thay đổi trong quản trị, chị Trang cũng đầu tư cho tương lai của hợp tác xã bằng việc lập kế hoạch và tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương. Từ khoản hỗ trợ 15 triệu đồng nhận được tại cuộc thi “Đòn bẩy tăng tốc kinh doanh” do dự án tổ chức, chị mở rộng thêm 100m² nhà xưởng, xây dựng phòng sấy đạt tiêu chuẩn và đầu tư máy đóng trà mới. Không chỉ thay đổi quy mô sản xuất, chị còn chú trọng xây dựng vùng nguyên liệu theo hướng bền vững. Từ việc lập kế hoạch trồng trọt chi tiết và dự toán sản lượng rõ ràng, chị đã giúp hợp tác xã của mình chủ động được nguồn nguyên liệu sạch.

Nhờ sự tư vấn của các cố vấn đồng hành, chị đã kết nối với các hộ dân trong khu vực để hỗ trợ và tạo cơ hội việc làm cho người dân. Đặc biệt, sự hỗ trợ này trở nên vô cùng ý nghĩa khi Hợp tác xã Vạn An giúp nhiều chị em trung tuổi — những người thường gặp khó khăn khi tìm việc tại địa phương — có được công việc ổn định.

Trái ngọt của sự thay đổi

Chỉ sau hơn một năm, kết quả vượt ngoài mong đợi. Sáu tháng đầu năm đã vượt qua doanh thu của năm ngoái. Doanh thu 2024 là 2 tỷ 9, trong khi 6 tháng đầu năm nay đã đạt được 3 tỷ 5, chưa kể sản phẩm bán qua thương mại điện tử và hạch toán riêng. Số lượng lao động chính thức tăng từ 11 lên 21 người, cùng 40 lao động thời vụ – 100% là phụ nữ. Các chị em giờ có việc đều, thu nhập ổn định hơn, mỗi tháng làm từ 18–20 ngày thay vì 10–12 ngày như trước.

“Điều tôi vui nhất không phải là doanh thu, mà là khi thấy các cô, các chị trong bản có việc làm quanh năm. Họ không phải xa nhà để đi làm thuê nữa,” chị Trang chia sẻ.

Không chỉ phát triển về kinh doanh, chị Trang cũng thay đổi chính mình. Giờ đây, chị không còn là người mẹ bận rộn, ôm đồm mọi việc. Chị biết dành thời gian cho con, biết “lùi một bước để đội ngũ tiến hai bước”. Chị nói: “Ngày trước, tôi làm việc 16 tiếng mỗi ngày mà vẫn cảm thấy không đủ. Giờ tôi chỉ cần 10 tiếng nhưng hiệu quả hơn rất nhiều, vì có đội ngũ giỏi đứng bên cạnh.”

Khép lại một hành trình – mở ra một niềm tin

Từ một người phụ nữ loay hoay giữa vai trò làm mẹ và làm giám đốc, chị Ngân Thị Trang nay đã trở thành một nữ lãnh đạo tự tin, biết hoạch định, biết tin tưởng, biết dẫn dắt. Câu chuyện của chị không chỉ là hành trình của một hợp tác xã, mà là minh chứng cho sức mạnh của tri thức, kết nối và lòng kiên trì.

“Cứ làm đi. Làm nhiều rồi sẽ vỡ ra nhiều điều. Chỉ cần dũng cảm bước bước đầu tiên, con đường sẽ hiện ra.” – chị Trang nói, khi nhìn về khu xưởng nhỏ nay đã rộn ràng tiếng máy và tiếng cười.

Và giữa mùi hương thảo mộc lan tỏa trong gió, người phụ nữ Tày ấy vẫn tiếp tục một hành trình khác—hành trình lan tỏa niềm tin cho những phụ nữ quê hương đang tìm lại chính mình qua công việc và ước mơ.